Hội chứng đau sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú (Postmastectomy Pain) là một nhóm các triệu chứng bao gồm đau ngực trước vú, nách và mặt trong chi trên sau phẫu thuật vú. Đau sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú là một thuật ngữ bị dùng sai bởi vì triệu chứng lâm sàng bao gồm đau đã đề cấp trên đây xuất hiện ngay cả khi bệnh nhân chỉ cắt bỏ khối u vú hoặc thực hiện một phẫu thuật ít mở rộng hơn trên vú. Cơn đau được mô tả như thắt lại cùng với đau âm ỉ kéo dài.
Thêm vào đó, rất nhiều bệnh nhân sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú biểu hiện đột ngột có cảm giác dị cảm lan ra vú, nách, hay cả hai. ở vài bệnh nhân, cảm giác nóng, dị cảm đau gợi ý chứng loạn dưỡng phản xạ giao cảm có thể là biểu hiện chúng.
Cường độ của cơn đau từ vừa đến nặng. Cơn đau có thể khởi phát ngay sau mổ và bị nhầm lẫn với đau sau phẫu thuật thường gặp hoặc có thể khởi phát âm thầm hơn, xảy ra dần dần từ 2 đến 6 tuần sau khi tiến hành phẫu thuật. Nếu phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn tuyến vú được thực hiện, cơn đau ma ở ngực có thể gây nhầm lẫn cho việc chẩn đoán, cũng như có thể liên quan phù bạch huyết. Rối loạn giấc ngủ cũng thường gặp trong các bệnh nhân bị đau sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến ức.
Để đánh giá bệnh nhân có hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú, bác sĩ cần khai thác kỹ tiền sử để mô tả các yếu tố tạo nên cơn đau của bệnh nhân, giúp định hướng để tiến hành khám thực thể. Bác sĩ cần hỏi bệnh nhân cụ thể sự hiện diện của các cơn đau ma ở ngực làm cho bệnh nhân kiệt quệ khi chúng xuất hiện đồng thời với đao do hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú.
Triệu chứng điển hình của hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú bao gồm cảm giác tăng, tăng cảm đau và loạn cảm ở khu vực chi phối bởi dây thần kinh gian sườn cánh tay, là một nhánh của dây thần kinh liên sườn 2.
Dây thần kinh này thường bị tổn thương trong phẫu thuật vú. Loạn cảm đau ngoài khu vực phân bố của dây thần kinh này cunhx là một triệu chứng thường gặp. Cử động của cánh tay nách làm cho cơn đau tăng lên khiến cho bệnh nhân luôn cố gắng cố định, không cử động vai và tay bên đau.
Việc không cử động này lại làm phù bạch huyết nạng hơn và nếu tiếp diễn sẽ dẫn tới đông cứng khớp vai, khiến bệnh cảnh lâm sàng trở nên phức tạp hơn.
Thầy thuốc nên cảnh giác cao với khả năng bệnh di căn hoặc sự xâm lấn trực tiếp của khối u vào ngực, có triệu chứng đau giống với hội chức sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú. Qua hỏi bệnh sử và thăm khám lâm sàng, bác sĩ cần đánh giá các yếu tố của cơn đau như thần kinh giao cảm, bệnh lý thần kinh và cơ xương qua đó lên kế hoạch điều trị hợp lý.
Chụp X quang thường quy được chỉ định ở tất cả bệnh nhân nghĩ tới đau do hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú để loại trừ các bệnh lý xương tiềm ẩn, bao gồm ca khối u. Điện cơ giúp loại trừ nguyên nhân do tổn thương thần kinh liên sườn cánh tay và bệnh lý của đám rối.
Chụp cắt lớp xạ hình xương có thể hữu ích trong việc loại trừ gãy xương sườn, xương ức hoặc cả hai. Dựa vào biểu hiện lâm sàng có thể chỉ định thêm các xét nghiệm như tổng phân tích tế bào máu, PSA, tốc độ máu lắng, kháng thể kháng nhân. Chụp CT ngực nếu nghi ngờ có khối u tiềm ẩn, MRI đám rối cánh tay nếu nghi ngờ bệnh lý đám rối thứ phát liên quan đến khối u.
Như đã đề cập trước đó, đau trong hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú thường bị nhầm với đau sau phẫu thuật. Nếu phẫu thuật vũ để điều trị một bệnh ác tính thì bắc buộc phải tỉm bệnh lý di căn hoặc u xâm lấn thành ngực. Hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ vú có thể cùng tồn tại với gãy bệnh lý xương sườn, xương ức, điều này có thể bị bỏ qua trên phim chụp X quang thường, chụp cắt lớp xạ hình xương giúp chẩn đoán xác định.
Đau trong bệnh lý thần kinh có liên quan đến thành ngực có thể bị nhầm hoặc cùng tồn tại với hội chứng sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến vú. Ví dụ như đau trong bệnh đa dây thần kinh do đái tháo đường và do zona thần kinh cấp tính gây tổn thương đến các dây thần kinh ngực. Khả năng mắc các bệnh ở trung thất cũng có thể có và đôi khi khó để chẩn đoán. Các quá trình bệnh lý gây viêm nhiễm màng phổi như tắc mạch phổi, nhiễm khuẩn, bệnh Bornholm cũng có cơn đau giống với hội chứng này.
Phòng khám cơ xương khớp quốc tế HTC là một trong các địa chỉ vàng trong khám điều trị bệnh cơ xương khớp ở Việt Nam. Với kinh nghiệm trên 10 năm hoạt động HTC tự hào mang đến giải pháp điều trị toàn diện cho các bệnh lý cơ xương khớp cấp và mãn tính: đau ngực, đau cổ vai gáy, thoát vị đĩa đệm, thoái hóa, bệnh lý thần kinh…
Với bệnh lý này trước hết bác sĩ cần thăm khám để đánh giá tình trạng bệnh lý bạn đang gặp phải, xác định nguyên nhân gây bệnh và tình trạng bệnh lý hiện tại. Có thể chỉ định chụp phim X-quang, MRI, CT…và làm các xét nghiệm nếu cần thiết.
Sau khi thăm khám bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp và thời gian điều trị cụ thể. Tại HTC các giải pháp đưa ra đều KHÔNG DÙNG THUỐC-KHÔNG TIÊM-KHÔNG PHẪU THUẬT, sử dụng các máy móc hiện đại kết hợp các phương pháp như HTCMT, Trị liệu chiropractic, Vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, ATPT, Rehab, massage cơ sâu để đảm bảo tất cả các bệnh nhân điều trị đều cải thiện.