BỆNH LÝ CƠ

Nguy cơ tiêu (hủy) cơ vân do vận động tập luyện quá sức!

Trong tuần qua, tại Philippines, một người đàn ông bị cảnh sát bắt phạt thực hiện 300 lần tư thế squat vì vi phạm lệnh giới nghiêm phòng chống dịch COVID-19. Một ngày sau, người này qua đời. Lý giải cho hiện tượng này theo y học, Các bác sĩ cho biết đây có thể là một trường hợp tử vong do “Hội chứng Tiêu cơ vân”.

Vào năm 1941, hội chứng tiêu cơ vân được biết đến với tên gọi “Hội chứng vùi lấp”, do Bywaters và Beal sau khi theo dõi đã phát hiện một hội chứng lâm sàng đặc biệt có ở các nạn nhân bị bom vùi. Ban đầu những người này được sơ cứu và không có dấu hiệu nào cho thấy bất thường, tuy nhiên sau đó bắt đầu xuất hiện các dấu hiệu: giảm huyết áp, mạch nhanh, trong nước tiểu thấy có myoglobin, nước tiểu ít có thể vô niệu. Số bệnh nhân mắc hội chứng này tử vong trong vòng 10 ngày trong tình trạng bệnh cảnh sốc và bị suy thận cấp

Hội chứng tiêu cơ vân là một hội chứng lâm sàng, sinh học làm huỷ hoại các tế bào cơ vân, làm giải phóng vào máu các thành phần của tế bào như: myoglobin, kali, photpho,… làm cho người bệnh bị rối loạn điện giải, toan chuyển hoá, sốc giảm thể tích và suy thận cấp, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.

Hội chứng tiêu cơ vân do các nguyên nhân sau:

Chấn thương, hoạt động thể chất quá sức, bất động lâu ngày, chèn ép cơ kéo dài, sử dụng các chất cấm, thuốc, độc tố, nhiễm trùng, mất cân bằng kali, tình trạng suy giáp, cường giáp, hạ thân nhiệt và tăng thân nhiệt có thể gây nên. Các bệnh di truyền như rối loạn dự trữ glycogen (GSD) bệnh ty lạp thể và chứng loạn dưỡng cơ, cũng có thể gây ra tiêu cơ vân.
Cơ hoạt động quá mức có chủ đích, chẳng hạn như: Chạy Marathon, Squat quá nhiều lần mà chưa được tập luyện trước đó. Hoạt động cơ không chủ ý, chẳng hạn như co giật (uốn ván, điện giật…) và kích động tâm thần hoặc sử dụng chất kích thích, cũng có thể dẫn đến tiêu cơ vân.
Các chất kích thích như Rượu, Cocaine, Amphetamine và Heroin; thuốc Statin (điều trị mỡ máu) là loại thuốc kê đơn phổ biến hiện nay cũng gây nên tình trạng này.
Các chất độc như nọc rắn, khí CO và nọc ong.
Vi rút, chẳng hạn như cúm và HIV, là những nguyên nhân truyền nhiễm phổ biến nhất của bệnh tiêu cơ vân. Trên thực tế, nhiễm vi rút là nguyên nhân phổ biến nhất gây tiêu cơ vân ở trẻ em, đặc biệt là virus cúm.
Nhiễm khuẩn phổ biến nhất gây tiêu cơ vân là Legionella. Ngoài ra, hiện tượng tiêu cơ vân từ họ Enterobacteriaceae, đặc biệt là Escherichia coli, đang có xu hướng gia tăng.

Đối tượng thường gặp:

Bệnh xảy ra ở người lớn và trẻ em; người lớn chiếm tỉ lệ cao và thường liên quan đến chấn thương và thuốc.
Nam giới, bệnh nhân béo phì, bệnh nhân dưới 10 tuổi và bệnh nhân trên 60 tuổi đều có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.

Sinh lý bệnh:

Tổn thương cơ là trung tâm sinh lý bệnh của tiêu cơ vân, thường gặp nhất là do gây cạn kiệt năng lượng và / hoặc gây phá hủy trực tiếp màng tế bào cơ vân làm giảm thể tích tuần hoàn và gây ra hội chứng khoang.
Các thành phần nội bào, chẳng hạn như kali, myoglobin, creatine kinase, phosphate và các axit hữu cơ khác nhau rò rỉ vào máu. Điều này dẫn đến các biến chứng tăng kali máu và tăng phosphat máu. Myoglobin gây độc cho thận, và sự tích tụ của nó được cho là nguyên nhân chính gây tổn thương thận trong tiêu cơ vân.
Giảm thể tích máu và toan chuyển hóa trong tiêu cơ vân cũng có vai trò chính trong tổn thương thận.
Đông máu nội mạch lan tỏa (DIC) do thromboplastin được giải phóng trong quá trình chấn thương cơ.

Triệu chứng

Tam chứng kinh điển của tiêu cơ vân là yếu cơ, đau cơ và nước tiểu màu trà.
Ở trẻ em, đau cơ, sốt và tiền căn virut là những triệu chứng phổ biến.
Rối loạn nhịp tim do mất cân bằng điện giải, hội chứng khoang và đông máu nội mạch lan tỏa (DIC) cũng có thể được nhìn thấy.

Làm sao để phòng tránh tiêu cơ vân?

Uống nhiều nước sau khi tập thể dục hoặc làm việc vất vả, nước sẽ giúp làm loãng nước tiểu của bạn và đào thải các sắc tố myoglobin ra khỏi thận;
Ngừng sử dụng rượu hoặc các thuốc góp phần gây nên bệnh;
Cần có một chế độ luyện tập thể dục thể thao vừa phải, không tập luyện quá sức.