Chóp xoay khớp vai là gì, có những loại bệnh lý nào

Chóp xoay vai (Rotator cuff) là nhóm gồm 4 gân cơ của khớp vai, đó là cơ trên gai, cơ dưới gai, cơ tròn bé và cơ dưới vai. Các cơ này giao thoa và bám chắc với nhau tạo thành một gân lớn (gọi là gân chóp xoay). Gân chóp xoay bám vào phần xương bề mặt chỏm xương cánh tay, làm nhiệm vụ giữ vững khớp vai, tránh nguy cơ trật khớp và hỗ trợ vận động khớp vai.

Nhờ có hệ thống gân cơ chóp xoay mà khớp vai là khớp có tầm vận động lớn nhất. Ngoài ra, khớp vai cũng là khớp được sử dụng nhiều nhất trong cả đời người. Và điều này đồng nghĩa với việc chóp xoay khớp vai dễ bị tổn thương (do khớp vai được sử dụng nhiều, hay bị chấn thương).

Các bệnh lý thường gặp ở chóp xoay

• Viêm gân chóp xoay vai: Thường là tình trạng cấp tính, có thể đi kèm lắng đọng canxi tại gân;
• Chèn ép gân: Thường là tình trạng mạn tính, xảy ra khi gân chóp xoay bị kẹt cứng giữa chỏm xương cánh tay và xương vai hoặc do gai xương ở mặt dưới mỏm cùng làm rách tưa sợi gân, khiến gân bị yếu, dễ đứt;
• Rách gân: Có thể do té ngã, tai nạn hoặc do hậu quả của tình trạng chèn ép gân, đặc biệt là ở người già. Chóp xoay có thể bị rách ở mọi vị trí nhưng thường gặp nhất là rách gân cơ trên gai.

Tổn thương chóp xoay vai thường gặp nhất ở những người phải vận động khớp vai thường xuyên, đặc biệt là hay lặp đi lặp lại động tác đưa tay lên quá đầu trong công việc hằng ngày hoặc chơi thể thao. Như vậy, thợ sơn, thợ mộc, họa sĩ vẽ tranh tường, vận động viên quần vợt, cầu lông,… hoặc có tiền sử mang vác nặng, khớp vai hoạt động quá mức,… rất dễ bị tổn thương gân khớp vai, kích thích gây phản ứng viêm gân chóp xoay.

Ngoài ra, tổn thương chóp xoay vai còn có thể gặp ở những người thường xuyên nằm nghiêng lên bên đau vai khi ngủ, chấn thương do đụng đập, té ngã, có gai xương hoặc một phần xương bả vai to trồi lên, kích thích gây viêm gân chóp xoay.

Cách phòng ngừa các bệnh lý chóp xoay khớp vai

Theo thời gian, các khớp vai sẽ dần bị lão hóa, nhưng việc thay đổi thói quen và tập luyện sẽ giúp giữ cho đôi vai khỏe mạnh và tránh gặp chấn thương.

1. Chú ý đến tư thế và cách tập luyện bả vai

Do tính chất công việc, nhiều người bệnh thường dành cả ngày để cúi xuống thiết bị hoặc bàn phím. Hãy tập thói quen kéo bả vai ra sau, giãn cơ vai, điều chỉnh lại tư thế ngồi thẳng, tránh khom lưng. Bên cạnh đó, bạn có thể thực hiện một số bài tập đơn giản tại nhà hoặc ở phòng tập cũng giúp tăng cường các cơ nở bả vai. Các bài tập luyện cần thực hiện đúng cách, phù hợp với lứa tuổi, sức khỏe và đúng tư thế.

2. Tránh xa nicotine

Ai cũng biết hút thuốc lá và thuốc lá không khói có hại cho sức khỏe, đặc biệt là những bệnh về phổi và đường hô hấp. Nhưng bạn có biết rằng ngoài yếu tố lão hóa, hút thuốc lá còn là yếu tố nguy cơ dẫn đến rách cơ chóp xoay?  Việc hút thuốc sẽ làm tăng gấp đôi nguy cơ vết rách không lành lại bất kể vết rách nhỏ đến mức nào. Vì vậy, hút thuốc không chỉ gây bệnh lý mà còn khiến việc điều trị khó khăn hơn.

3. Kiểm soát lượng cholesterol

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở những người có cholesterol cao, tỷ lệ rách cơ chóp xoay vai cao hơn . Và cũng giống như tác hại của hút thuốc lá, nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân có mức cholesterol cao hơn phải đối mặt với nguy cơ thất bại lớn hơn khi phẫu thuật nội soi. Việc điều chỉnh chế độ ăn uống và tập luyện sẽ giúp kiểm soát ổn định lượng cholesterol.

4. Làm quen dần với các vận động nặng

Chấn thương thường là hệ quả của những vận động quá sức. Nhưng nguyên nhân chính không nằm ở việc lặp đi lặp lại các vận động nặng mà ở việc tăng cường vận động quá sức một cách đột ngột trong một khoảng thời gian ngắn. Vì vậy, việc tập thể dục rèn luyện sự dẻo dai sẽ giúp các gân cơ bắt kịp động lực và sẵn sàng cho các vận động nặng.