Viêm tụy mạn tính có thể có các biểu hiện như các đợt tái phát viêm cấp tính của tụy trên sự rối loạn chức năng tuyến tụy mạn tính, hoặc nó có thể là một vấn đề dai dẳng. Khi chức năng ngoại tiết của tụy bị hư hỏng, kém hấp thu với biểu hiện là ỉa phần mỡ và sự tăng bài tiết nito tiến triển. Ở Mỹ, viêm tụy mạn tính thường gặp nhất ở những bệnh nhân nghiện rượu, tiếp theo là xơ nang tuyến tụy và các khối u tụy ác tính. Nguyên nhân di truyền như thiếu alpha 1 -antitrypsin cũng phổ biến. Ở các nước đang phát triển, nguyên nhân phổ biến của viêm tụy mạn là suy dinh dưỡng protein – calorie nghiêm trọng. Cũng có thể do viêm tụy cấp chuyển tiếp thành việm tụy mạn.
Tìm hiểu thêm: Dấu hiệu, triệu chứng bệnh lý viêm tụy cấp
Bệnh nhân bị viêm tụy mạn tính có biểu hiện tương tự như những người bị viêm tụy cấp nhưng tái phát nhiều lần. Nhịp tim nhanh và hạ huyết áp do giảm thể tích tuần hoàn thường ít gặp trong viêm tụy mạn tính và là dấu hiệu tiên lượng đánh ngại, hoặc nó gợi ý cho sự hiện diện của một tình trạng bệnh lý khác, chẳng hạn như thủng ổ loét dạ dày tá tràng. Cần lưu ý nếu bệnh nhân có tình trạng viêm cấp tính có đau bụng lan tỏa kèm theo phản ứng phúc mạc dương tính. Nếu tụy to hoặc có u nang tụy thứ phát làm phù nề tụy thì có thể sờ thấy tụy.
Đau bụng là một trong những triệu chứng điển hình của viêm tụy mạn tính, cơn đau có tính chất giống cơn đau do viêm tụy cấp tính. Nó dao động từ nhẹ đến nặng và được đặc trưng bởi đau vùng thượng vị, lan tỏa đến hai bên sườn và ngực. Cơn đau tăng hơn sau các bữa ăn thịnh soạn và sau uống nhiều rượu. Các triệu chứng phổ biến khác như buồn nôn, nôn và chán ăn. Với viêm tụy mạn tính triệu chứng lâm sàng thường phải tùy theo các giai đoạn trầm trọng và thuyên giảm.
Đây là bệnh lý nguy hiểm nên khi bạn có dấu hiệu trên cần đi thăm khám và điều trị sớm bởi các cơ sở khám chữa bệnh uy tín để tránh hậu quả đáng tiếc.
Mặc dù nồng độ amylaza huyết thanh luôn tăng trong viêm tuỵ cấp, nhưng nó có thể chỉ tăng nhẹ hoặc trong giới hạn bình thường đối với viêm tuỵ mạn. Nồng độ lipase cũng bị suy giảm so với trong viêm tuỵ cấp tính, có thể lipase vẫn cao hơn amylase trong trường hợp này chỉ ra mức độ nghiêm trọng của bệnh. Bởi vì amylase huyết thanh có thể tăng trong các bệnh khác, chẳng hạn như viêm tuyến mang tai. Tuy nhiên isozyme amylase là cần thiết để xác định tình trạng viêm tuỵ.
X- quang ngực thẳng được chỉ định trong tất cả các bệnh nhân viêm tuỵ mạn tính để xác định các biến chứng phổi, bao gồm tràn dịch màng phổi. với một số biểu hiện khác của nó có thể nhầm với suy thận cấp hoặc suy gan. Xét nghiệm công thức máu, nồng độ Canxi và glucose huyết thanh, xét nghiệm chức năng gan và chất điện giải được chỉ định trong tất cả các bệnh nhân viêm tuỵ mạn tính.
Chụp CT bụng có thể xác định u nang tuỵ hoặc khối u tuyến tuỵ, đánh giá mức độ nghiêm trọng và tiến triển bệnh.
Đánh giá túi mật bằng nuclide phóng xạ phát hiện được các trường hợp sỏi mật là một nguyên nhân có thể gây viêm tuỵ. Phân tích khí máu động mạch xác định tình trạng suy hô hấp và toan chuyển hoá.
>>>Nhận ngay gói ưu đãi Khám + Chữa bệnh giá chỉ 199K (không mất thêm phụ phí)
Phân biệt với viêm loét dạ dày tá tràng, viêm túi mật cấp, tắc ruột, sỏi thận, nhồi máu cơ tim, nhồi máu mạc treo, chứng nhiễm toan ceton, viêm phổi. ngoài ra cần phân biệt với bệnh collagen mạch máu, bao gồm cả lupus ban đỏ hệ thống và viêm đa động mạch nút.
Cách điều trị viêm tụy mạn
Đóng vai trò cốt lõi trong điều trị viêm tụy mạn là phải ngưng rượu bia, ngưng thuốc lá càng sớm càng tốt. Chỉ khi làm được như vậy thì mới có thể bảo tồn được phần nào nhu mô tụy còn lại.
Song song đó, người bệnh cần tuân thủ theo một chế độ dinh dưỡng phù hợp. Trong đó, thức ăn cần được chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày nhằm tránh áp lực đòi hỏi lượng nhiều men tụy cùng lúc. Chú ý tránh chất béo hay thức ăn nhiều dầu mỡ. Lúc này, cũng cần theo dõi việc cung cấp và tiêu thụ các vitamin tan trong dầu, nhất là vitamin D, theo dõi mật độ xương. Cân nhắc việc bổ sung men tụy bằng các viên men không vỏ bọc để hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa thức ăn.
Bên cạnh đó, cần chú ý điều trị giảm đau cho người bệnh, gián tiếp giúp họ tiêu thụ thức ăn tốt hơn, không hạn chế ăn uống chỉ vì lý do đau đớn. Loại thuốc giảm đau có thể dùng là acetaminophen, aspirin, các dẫn xuất á phiện cũng như các thuốc chống trầm cảm, giảm đau thần kinh. Tuy nhiên, trong các trường hợp dùng kéo dài, cần cân nhắc khả năng bị nghiện thuốc giảm đau.
Mặt khác, có thể xem xét về việc dùng octreotide lâu dài. Tác nhân này cũng có thể giảm đau do giảm tiết men tụy cũng như gián tiếp tác động thông qua giảm các hormone kích thích bài tiết dạ dày – ruột trong máu.
Đối với bệnh nhân bị đái tháo đường do tổn thương tụy, tiếp cận điều trị cũng giống như tiểu đường túp I nhưng lượng insulin cần dùng thường thấp hơn. Lý do là vì các đối tượng này có nguy cơ bị hạ đường huyết cao hơn. Tuy nhiên, việc phòng tránh các biến chứng cấp và mạn của đái tháo đường cũng tương tự bệnh lý đái tháo đường thông thường.
Cuối cùng, chỉ định can thiệp ngoại khoa cần cân nhắc sớm trong các trường hợp viêm tụy do tắc nghẽn, giúp bảo tồn phần nào nhu mô tụy lành lặn còn lại. Các thủ thuật qua nội soi có thể dẫn lưu ống tụy để giảm tắc nghẽn, bằng cách lấy sỏi ống tụy, đặt stent ống tụy hay cắt cơ vòng ống tụy để vừa đặt stent, vừa để lấy sỏi ống tụy. Có thể chuyển sang phẫu thuật khi các biện pháp trên thất bại.
Tóm lại, viêm tụy mạn là một bệnh lý mạn tính nặng nề trên đường tiêu hóa, ảnh hưởng sức khỏe người bệnh. Do chức năng của tuyến tụy nên đến nay vẫn chưa thể tái lập hoàn toàn bằng nhân tạo được. Tuy nhiên, có kiến thức để đề phòng bệnh lý này, phát hiện và tích cực điều trị ngay từ đầu sẽ phần nào thuyên giảm được những tác động nặng nề mà bệnh gây ra.